Liệu Chúng Ta Có Đang Ở Trong Metaverse — Vũ Trụ Giả Lập?
Người dùng crypto đang xây dựng nên nó. Các gamer có lẽ đang hoà mình trong đó. Giới nghệ sĩ đang bỏ tiền vào đấy. Những cư dân web kỳ cựu đang cố cứu lấy nó. Nhưng Metaverse là gì?
Những ý tưởng to lớn nhất trong ngành công nghệ thường bị chao đảo với từ vựng này trước khi chúng thực sự dễ hiểu. Biệt ngữ này khi không lại xuất hiện, giải thích không rõ ràng và được xài rõ nhiều: internet vạn vật, kinh tế chia sẻ, điện toán đám mây.
Trong một vào trường hợp hiếm thấy, thuật ngữ này khá là ăn nhập. Rất nhiều người nói nhiều về hàng tá thứ không mấy liên quan, và rồi sau đó những thứ ấy hợp lại thành một thứ nửa hiểu nửa không. Sau đo chúng ta sống một cuộc đời bên trong thứ đó mãi mãi. Bạn có nhớ lúc mà bạn mới nghe về “the internet” hay không? Hãy chuẩn bị cho “the metaverse” — Vũ trụ giả lập.
Từ này bắt nguồn từ vật thể cổ xưa kỹ thuật số: Được đặt ra bởi tác giả Nel Stephenson trong cuốn tiểu thuyết xuất bản năm 1992, “Snow Crash,” sau đó được tái hiện thành Ốc Đảo trong tiểu thuyết “Ready Player One” của Ernest Cline, nói về một thế giới kỹ thuật số toàn diện, tồn tại bên ngoài thế giới mà chúng ta đang sống.
Trong cuốn tiểu thuyết, một thế giới giả lập không tưởng có thể được khắc hoạ như một biên giới mới để viết lại các lề lối giao tiesp xã hội và các hệ giá trị một cách mới mẻ, thoát khỏi xương sống văn hoá và kinh tế. Nhưng hầu hết mọi thời điểm, các thế giới giả lập khá là hỗn loạn — những cuộc di tản ảo từ một thế giới đã suy tàn.
Vốn là một từ thông dụng, thế giới giả lập nói về nhiều loại trải nghiệm ảo, môi trường và tài sản khác nhau, đã lên ngôi trong cuộc đổi tất cả mọi thứ lên mạng trực tuyến của trận đại dịch. Cùng nhau, các công nghệ mới này hé lộ về tương lai của internet.
Các trò chơi video game như Roblox, Fornite và Animal Crossing: New Horizons, trong đó người chơi có thể tự xây dựng nên thế giới của mình, có rất nhiều khuynh hướng về thế giới giả lập, cũng tương tự như các mạng xã hội trực tuyến. Nếu bạn sở hữu một NFT hoặc thậm chí chỉ một số loại tiền ảo, thì bạn là một phần của trải nghiệm vũ trụ giả lập. Thực tế ảo và thực tế tăng cường, ở một mức tối thiểu, là các đa vũ trụ giao thoa. Nếu bạn đã tham gia vào một buổi họp hoặc một buổi tiệc ảo ở dạng nhân vật kỹ thuật số, thì bạn cũng đang bước chân vào làng vũ trụ ảo.
Các nhà sáng lập, các nhà đầu tư, những người theo chủ nghĩa tương lai và các nhà lãnh đạo đều đã thử đặt cược vào metaverse, giải thích về những tiềm năng của nó trong việc kết nối xã hội, thử nghiệm, giải trí, và quan trọng hơn hết là lợi nhuận.
Matthew Ball, một nhà đầu tư mạo hiểu và cũng là nhà văn sáng tạo, đã mô tả rằng vũ trụ giả lập không phải là một thế giới hoặc một không gian ảo, nhưng là “một dạng kế thừa của internet trên điện thoại” — một khuôn khổ cho một cuộc sống kết nối cực kỳ mạnh mẽ. Sẽ “không hoàn toàn tồn tại “Trước Vũ Trụ Giả Lâp” và “Sau Vũ Trụ Giả Lập,” ông viết. “Thay vào đó, nó sẽ từ từ hợp nhất theo thời gian như cách những sản phẩm, dịch vụ và dịch vụ lưu trữ khác được tích hợp và hoà quyện lại với nhau.”
Trao đổi với CNET vào tháng Năm, Mark Zuckerberg đã chia sẻ về gốc nhìn tập trung vào Facebook của mình: “Chúng tôi muốn có càng nhiều người càng tốt để có thể trải nghiệm thực tế ảo và có thể nhảy vào thế giới giả lập để có những trải nghiệm xã hội trong đó,” anh nói về môi trường thực tế ảo thử nghiệm của công ty mình, Horizon, và hy vọng rằng mọi người sẽ khám phá thiết bị VR Oculus của Facebook.
Trong một bài phỏng vấn trong tháng Sáu với VentureBeat, Jensen Huang, giám đốc điều hành của Nvidia, công ty chuyên sản xuất chip máy tính, đã chia sẻ về mọt sự cảm hứng hơn là tầm nhìn: “Chúng ta sẽ có thể gảm thấy gần như ta đang ở cùng một nơi với nhau.”
Nếu nghe có vẻ nặng đầu quá, thì điều này có nghĩa là như thế này: vũ trụ giả lập chính là internet, nhưng còn nhiều hơn thế nữa. Và dù có thể nó sẽ chỉ xuất hiện trong tương lai thì nếu nó được vật chất hoá, có thể nó sẽ gần hơn những gì mà ta đang thấy.
Một Thế Giới Xây Dựng Trên Blockchain
Đầu năm nay, giữa lúc thị trường crypto tăng trưởng bùng nổ, giá của một đồng token có tên gọi là MANA đã leo lên các bảng xếp hạng của Coinbase, mọt sàn giao dịch tiền mã hoá nổi tiếng.
MANA là tiền tệ của một thế giới ảo mang tên Decentraland, một dự án mà giá của các ô đất kỹ thuật số của nó đã có giá trị tương đương hàng trăm nghìn đô la. (Sau 2 năm lặn hụp ở mức 10 cent, MANA đã nhẹ nhàng phá vỡ mức 1,6 USD vào tháng Tư, đẩy tổng giá trị của tất cả token lên mức 2,4 tỷ USD.
Về kích thước, Decentraland rất giống một nơi sinh hoạt chung — vào tháng Bảy, chỉ có khoảng vài trăm người đăng nhập cùng lúc, giảm từ mức cao kỷ lục hồi tháng 3 với vài nghìn người — để tạo nên các NFT được tạo ra bởi người chơi. Những người sáng tạo ra dự án đã miêu tả rằng đây không phải một địa điểm mà là một cấu trúc để tạo ra một địa điểm. (Hợp đồng của tiền tệ và bất động sản trong Decentraland đều chạy trên Ethereum blockchain.)
Các cư dân phi tập trung của Decentraland liên tục tạo ra cảnh vật và trải nghiệm cho những người chơi khác, như các buổi concert và triển lãm nghệ thuật. Trong game các casino, ở đó các bạn có thể cá cược bằng MANA, với các nhân viên được trả bằng MANA. Cảm giác rằng Decentraland là một công trình đang được phát triển được bao phủ bởi dân cư đông đúc của những khu đất và múi giờ. Giữa các sự kiện, hầu hết người dùng để phải đi lang thang và tự hỏi: phải làm gì bây giờ?
Những nhà đầu cơ có vẻ ít bối rối hơn; dù gì đi nữa, Decentraland là thí nghiệm đầu tiên và trước nhất về tài sản kỹ thuật số khan hiếm. Tháng này, Cộng Hoà Vương Quốc, một tổ chức tự gọi mình là “công ty bất động sản kỹ thuật số,” đã mua một bất động sản ảo gồm 259 mẫu đấu trong Decentralnd với giá hơn 50 triệu MANA, hoặc, ở thời điểm giao dịch trên đỉnh, với giá hơn 900k USD.
Sotheby’s, tổ chức vừa mới mua lại một mẫu đấu nhỏ trong một khu nghệ thuật của Decentraland và xây dựng một phiên bản nhái lại của nhà trưng bày Lodon, gần đây đã hoàn thành buổi biểu diễn đâu tiên của mình trong vũ trụ giả lập. Michael Bouhanna, người làm nhiệm vụ sale, đã ước tính rằng 90% trong số 3200 người tham dự đã không hiểu được định nghĩa và những gì mà Sotheby’s thực hiện, nhưng nói rằng trải nghiệm nà thực sự hữu ích trong việc giúp những những khách hàng đang có có thể hình dung ra về NFT, những sản phẩm mà nhà đấu giá đang bán.
Điều khiến cho Decentraland khác biệt so với người tiền nhiệm của mình như Second Life, một thế giới ảo được sở hữu và vận hành bởi một công ty tư nhân gọi là Liden Labs, chính là nó thật sự là phân tán một cách công bằng. Kế hoạch, theo lời của các founder Decentraland, là luôn để người dùng sở hữu thế giới, xây dựng và làm những điều họ thích.
Ngược lại, Dave Carr, người phát ngôn của Decentraland Foundation, nói, “Fornite mang đến một trải nghiệm tập trung,” nghĩa là nó hoạt động theo chỉ đạo từ trên xuống, với các quyết định chính đến từ các lập trình viên là Epic Games. “Tại đây, bạn sẽ thấy mình là một phần tất yếu.”
‘Hơn Cả Một Trò Chơi’
Khi Epic đang phát triển Fortnite, họ đã dự định không tạo ra vũ trụ giả lập. Nhưng bắt đầu từ năm 2017 khi trò chơi theo phong cách thử thành chống zombie bùng nổ, chỉ trong một năm, đã trở thành một hiện tượng toàn cầu.
Việc định nghĩa một vũ trụ giải lập rất khó, ông nói, nhưng ông biết rằng nó không phức tạp đến vậy: “Vũ trụ giả lập không phải một App Store với hàng tá những tựa đề,” Mr. Sweeney nói. “Trong vũ trự giả lập, bạn và bạn bè của mình cũng như hiện thân và đồ đạc có thể đi từ nơi này đến nơi khác và có những trải nghiệm khác nhau cũng như giữ liên lạc xã hội với những người khác.
Liệu một ngày nào đó chúng ta sẽ có một đường hầm kết nối từ Roblox đến Fornite và những game khác, kết nối tất cả chúng với một thế giới tương lai nào khác hay không?
Tạo Ra Các Triệu Phú Tuổi Teen
Roblox, một nền tảng của những lập trình viên độc lập tạo ra các trò chơi nổi tiếng cho trẻ em, có thể là tầm nhìn gần và rộng nhất cho vũ trụ giả lập.
Trong quý đầu tiên của năm 2021, người chơi đã bỏ ra hơn 10 tỷ giờ để chơi Roblox, theo báo cáo của công ty esport này, và hơn 20 triệu người chơi đăng nhập mỗi ngày. Người chơi cũng đã bỏ ra 652 triệu USD cho đồng tiền ảo của trò chơi này, Robux, vốn có thể được dùng để mua nón, vũ khí, khinh khí cầu và những vật phẩm kỹ thuật số khác cho nhân vật của mình. Sau khi phát hành ra công chúng vào ngày 10 tháng 3, định giá của công ty đã đạt 45 tỷ USD; ở thời điểm viết bài, nó đã đạt đến 50 tỷ USD.
Dave Baszucki, founder của Roblox và cũng là giám đốc điều hành, người có cổ phiếu trong công ty đã lên đến mức 5,5 tỷ USD khi thị trường đóng cửa, và đã bày tỏ sự vui mừng trên Twitter.
Mr. Baszucki đã từ chối được phỏng vấn cho bài viết này, nhưng ông đã chia sẽ rộng rãi và đầy tham vọng rằng Roblox chính là một vũ trụ giả lập. Ông nói rằng mục tiêu của ông là đạt được hàng tỷ người chơi, chứ không chỉ là trẻ em. Trong một buổi thuyết trình trước nhà đầu tư hồi tháng Hai, ông nói rằng công ty đã tổ chức buổi họp cổ đông trong game.
“Tương tự như email, điện tín, điện thoại, tin nhắn và video là những công cụ để làm việc kết hợp, chúng tôi tin rằng Roblox và vũ trụ giả lập sẽ tham gia vào đó như những công cụ cho việc liên lạc trong công sở,” Ông Baszucki nói. “Cuối cùng, ngày nào đó chúng ta có thể đi shopping với Roblox.”
Thật ra, vào tháng Năm, một chiếc túi Gucci kỹ thuật số được bán trên nền tảng này với giá 4100 USD, vượt xa giá của chiếc túi thật. “Cũng có một mảng tối của Roblox, không phải của công ty, đó là những bữa tiệc đèn đỏ và hội khôi phục Nazi.)
Có hàng triệu game được tạo ra trên Roblox mỗi năm, và người dùng đã kiếm được rất nhiều tiền — thông qua việc bán các vật phẩm kỹ thuật số và các bản nâng cấp — được chi trả cho các lập trình độc lập. Trong một số trường hợp, những nhà làm game đã trở thành triệu phú tuổi teen.
Ammon Runger, 16 tuổi, và bạn đồng nghiệp Stefan Baronio, 23 tuổi, đang có thu nhập 6 số nhờ tạo ra trò chơi vượt ngục Mad City, thu hút hơn 200k người chơi mỗi tháng. Mr. Baronio đã mua một chiếc xe mới và thanh toán tiền học đại học. Anh nói rằng trải nghiệm của mình đã giúp anh đổi đồi những không gọi Roblox là một vũ trụ giả lập.
“Tôi thật sự nghĩ rằng họ đangđạt tới cảnh giới đó, nhưng tôi vẫn nghĩ mọi thứ vẫn còn xa vời lắm, Baronio nói. Một nửa số người chơi trên nền tảng này ở độ tuổi từ 13 trở xuống, công ty này cho hay.
Trong bất kỳ trường hợp nào, công ty cũng vẫn sẽ tiến lên, Craig Donato, trưởng nhân viên kinh doanh của Roblox, nói rằng người dùng tăng trưởng nhanh nhất của nền tảng là từ 17 đến 24 tuổi, và công ty vẫn đang thêm nhiều ngôn ngữ hơn do nó đang mở rộng lượng người dùng ra toàn cầu.
Donato nói rằng trong mùa đại dịch ông đã dùng rất nhiều thời gian để họp trong các văn phòng ảo của công ty trước khi trở lại những địa điểm thât, ông đã phải tự nhắn mình rằng ông không được hành động như những nhân vật trong Roblox.
“Tôi kiểu như, ‘Má ơi, tôi phải đảm bảo rằng tôi sẽ không nhảy ra khỏi cửa sổ,” ông nói.
Nhưng Đó Có Phải Vũ Trụ Giả Lập?
Dù có nhiều công ty quan tâm đến đa vũ trụ, nhưng vẫn có nhiều người hoài nghi.
Strauss Zelnick, giám đốc điều hành của nhà phát hành game Take-Two, đã phát biểu trong một cuộc gọi vào tháng 5 mà ông đã “dị ứng với các từ ngữ nổi trội”, và đề nghị vũ trụ giả lập sẽ rát hút khách. “Nếu bạn tham gia vào đa vũ trụ, SPAC và tiền mã hoá, trong vòng 5 năm, liệu bất cứ thứ gì trong những điều này sẽ thay đổi được điều gì hay không? Tôi không chắc là có đâu,” ông nói.
Ví dụ, Evo Heyning đã làm việc và chơi game trong vũ trụ giả lập hơn 2 thập kỹ. Văn phòng của bang thập chính đã mời cô về để xây dựng công trình tỏng Second Life.
Trong những thế giới ảo trước đó, cô Heyning nói, “lúc trước luôn luôn trông có vẻ như mọi người tham gia vào một loại hình dịch vụ công cộng mới. Giờ đây, rõ ràng có rất nhiều công ty thống trị.”
Hy vọng và sự đảm bảo từ những nhà điều hàng công ty công nghệ rất tốt, nhưng các nền tảng cá nhân là các nền tảng cá nhân. “Hiện tại, tôi có thể tạo ra một nhân vật, nhưng tôi không thể nhảy từ thế giới này sang thế giới khác, cô Heyning nói, miên tảng một ý tưởng gọi là “khả năng xuyên chuỗi.” Vũ trụ giả lập trong mắt cô ta không phải là một sản phẩm hoặc địa điểm riêng lẽ của một công ty hoặc tổ chức, hoặc thậm chí là tất cả họ cộng lại — mà đó chính là cách họ được kết nối.
Để theo đuổi sự kiên kết đó, Heyning, 45 tuổi, đã tham gia vào một vài công việc tình nguyện để tạo nên nón Open Metaverse Interoperability Group, với chức năng tìm kiếm các tiêu chuẩn công nghệ cho việc “kết nối các thế giới ảo,” với hy vọng rằng người chơi trong metaverse sẽ tiếp thu nó.
Robert Long, người cũng thuộc nhóm này, đã song sánh hy vọng của anh ta về một vũ trụ giả lập được kết nối với web trong những ngày đầu. “Không có cá nhân nào được sở hữu tất cả,” ông nói. “Nó phân tán giống như bản chất của web, với rất nhiều người khác nhau đang hosting. Bọn mình đang tìm kiếm HTML cho vũ trụ giả lập.”
Kayvon Tehranian, người sáng lập và giám đốc điều hành của Foundation, một khu chợ dành cho NFT, cũng nhận thấy rằng việc xây dựng metaverse là cơ hội để sử lại những gì mà những người đi trước, người dùng và internet đã bị sai lệch. Chìa khoá, anh nói, chính là công nghệ blockchain. Cách người ta tương tác với vũ trụ giả lập chỉ là thứ cấp.
“Thật ra chúng ta bị bao quanh bởi một vấn đề toàn cầu rằng tất cả vấn đề chỉ là thời gian, ông Tehranian nói, hướng về blockchain Ethereum, “nơi nào mà không có tổ chức tập trung quyết định xem thứ gì nên có hay không?” Điều đó, ông nói, chính là thuốc giải cho thế giới kỹ thuật số mà chúng ta đang sống — một thế giới mà ông miêu tả tương tự như vũ trụ giả lập những “với những tên độc tài” (Apple, Google, Facebook).
Vũ trụ giả lập của ông hướng tới định nghĩa của tự do. “Thứ mà tôi thật sự quan tâm là bạn là một cá nhân sở hữu các vật phẩm,” ông nói. “Quyền sở hữu tài’ sản là một công cụ. Nó hiệu quả. Nó mang đến những phẩn thưởng tài chính.
Điều này nghe có vẻ là, dựa trên định hướng lý tưởng của bạn, hơi lộn xộn hơn là không tưởng. Nhưng với Tehranian, điều này chỉ có thiết thực mà thôi.
“Chúng ta vẫn đang nói và bản chất của con người, tham lam và ích kỷ,” Ông nói.
Thật ra, nhiều người đang nhìn vào vũ trụ giả lập như một cơ hội tài chính. Mike Winkelmann — a.k.a. Beeple, người đã bán tác phẩm NFT của mình với giá 69 triệu USD — đang làm việc trong một start-up gọi là Wenew, công ty này sẽ bán NFT liên kết với các khoảnh khắc theo thời gian, như lời của công ty, là “cung điện ký ức của vũ trụ giả lập.” (sản phẩm đầu tiên của nó sẽ là những khoảnh khắc trong sự nghiệp của ngôi sao tennis Andy Murray.)
Dù có đặt cược vào tầm nhìn của vũ trụ giải lập được định hướng crypto, cảm giác của Winkelmann về quá khứ và tương lai vẫn rất rộng mở. Dù vũ trụ giả lập là gì, nó không chỉ là thực tế ảo, thực tế tăng cường, hoặc blockchain và NFT hoặc thế giới ảo và game.
“Mọi người đang xem nó là một thứ gì đó rất ‘Ready Player One’ hoặc VR,” ông nói.
“Tất cả chỉ là về khoảng cách giữa màn hình và mặt của bạn,” ông tiếp tục, giữ điện thoại ở gần mắt. “Điều này không thay đổi sự thật rằng rất nhiều thứ như thê này đang diễn ra trong một thế giới vốn đã ảo.”
Mọi thứ sẽ tiếp tục trộn lẫn, ông nói, cho đến khi chúng ta đều đang đeo kính goggle, hoặc sống trong bể nhầy, sau một cuộc chuyển đổi chậm và mất phương hướng từ internet ngày nay, có lẽ, sự chuyển đổi ấy sẽ còn giả lập hơn những gì mà nó vốn hướng đến ban đầu.
“Đó chính là phiên bản sơ khai của những gì đang xảy đến,” ông Winkelmann cho biết.
