Wired: Tại Sao Thú Cưng Kỹ Thuật Số Lại Được Yêu Quý Đến Vậy?
Những người bạn điện tử cứ lôi cuốn ta hết lần này đến lần khác — và không chỉ bởi vì chúng không bị rận đâu nhé.
Hiện giờ là 11 giờ 34 phút tôi và tôi đã mệt lã. Cơn buồn ngủ réo gọi liên tục, nhưng trước khi tôi trở lại giường, tôi cần phải đi thăm bé cá của mình. Nói chính xác hơn là một bé cá kỹ thuật số. Tôi đang huất luyện một loại hồ cá giả lập trong game Fish Farm 3 được khoảng 8 tháng rồi, và chắc chắn là tôi sẽ tiếp tục chơi thêm mấy tháng nữa. Những lúc chăm cá khiến tôi cực kỳ thích thí, đó là thức khiến tôi đăng nhập nhiều lần mỗi ngày. Tôi đã sẵn sàng thêm thói quen này vào cuộc sống của mình, và khi nhận ra điều này tôi ngưng đọng lại đôi chút để suy nghĩ. Điều gì khiến chúng ta giữ lại nhữn con thú kỹ thuật số này?
Việc sở hữu một con thú kỹ thuật số có nghĩa là đầu tiên ta phải đạt được mục tiêu cơ bản của việc giữ cho chúng sống sót, nhưng có nhiều thứ hơn thế nữa. Ta cho chúng ăn. Ta nâng niu chúng. Ta nhìn chúng trưởng thành. Ta chúng uống thuốc khi bệnh. Ta mua quần áo và đồ chơi, tận hưởng những giây phút được nô đùa bên nhau. Đổi lại, những con thú này mang đến sự gắn kết mà chúng ta khao khát, ta có tất cả những điều đó mà không cần phải hốt cớt hay chịu đựng cơn dị ứng. Đó là do chúng không thật sự tồn tại ngoài phần cứng mà chúng được lập trình để sống trên đó. Nhưng với quá nhiều những yếu tố khác đang diễn ra trong cuộc sống hiện đại của chúng ta, điều gì khiến ta liên tục trở lại để chăm sóc cho một thứ không hữu hình? Để đi tìm câu trả lời, hãy quay ngược về nhìn lại quá khứ nhé.
Lược sử (rất sơ lược) về thú cưng ảo
Vào năm 1995, một công ty nhỏ có tên gọi là PF Magic đã tạo ra Dogz, chương trình máy tính đầu tiên tự xem mình là một bé thú cưng ảo. Cách chơi rất cơ bản — cho ăn, chăm sóc, và chơi — nhưng đồ hoạ đơn giản cực kỳ khéo léo. Dù chỉ mang nhiều tính tương tác hơn một tí so với hiệu ứng screensaver di chuyển ngang dọc màn hình desktop của bạn, chương trình này đã mang đến cho khách hàng một trải nghiệm chăm thú cưng mới mẻ cũng như giúp cho màn hình cũng họ không bị quá nóng. Gia đình tôi đã nuôi một em dogz, và sau đó là Oddballz, nhưng do tương tác quá ít nên chúng tôi đã nhanh chóng mất đi sự hứng thú.
Cũng trong thời điểm này, Tamagochi đã thống trị, độ phổ biến của nó lan toả khắp thế giới. Những món đồ chơi hình quả trứng, bỏ vừa túi này là loại đồ chơi đầu tiên có thiết bị phần cứng làm ngôi nhà riêng, một quyết định cho thấy tiềm năng của sự thành công vượt bậc trong nhiều thế hệ. Chuyện Tamagotchi bị tịch thu trong giờ học và phụ huynh được giao trọng trách phải giữ cho chúng sống sót khi con em mình đi chơi ở trại hè đã rất xuất hiện khắp nơi. Dù nhiều người cho rằng cơn sốt Tamagochi rất phiền toái, những người khác thấy được giá trị của chúng trong việc nuôi dạy trẻ cách cư xử có trách nhiệm khi nuôi thú cưng. Bằng chứng đã quá rõ: người dùng quá sợ việc Tamagotchi chết đến nỗi các bản mod đã được phát triển để ngăn tình trạng kinh hoàng ấy xảy ra.
Nhưng liệu những con thú kỹ thuật số thậm chí có thể sống mãi mãi luôn hay không? Học giả khoa học thú yvới nhiều năm kinh nghiệm, ông Jean-Loup Rault đã đăng tải một bài nghiên cứu trên tạp chí Frontiers in Veterinary Science về thú cưng kỹ thuật số và xem chúng là một sự thay thế, cho rằng “về tổng thể, thú cưng robot dường như gợi ra cho con người những phản ứng tương tự như khi nuôi thú cưng thật.” Có lẽ mốt đồ chơi này thật sự đang khắc sâu vào trí tưởng tượng hứng khởi của chúng ta về việc nuôi giữ một bé thú cưng ảo mãi mãi. Điều này chắc chắn là có lợi ích hơn so với nuôi động vật ở đời thực.
Các loại máy chơi điện tử cầm tay cũng quan tâm đến xu hướng này, với việc Nintendo ra mắt mắt Nintendogs (và sau đó là mèo) vào năm 2005 cho dòng máy Nintendo DS cầm tay. Những trò chơi mang phong cách mô phỏng này mang đến những đồ hoạ chân thức, khiến hình dạng và cảm giác khi tương tác với thú cưng trở nên thật hơn. Những chó chó này đã thực sự được lai giống với những đặc tính dễ nhận ra, dùng chúng không bao giờ trưởng thành. Điều này khơi gợi ra nhiều ý tưởng về việc thú cưng kỹ thuật số trông sẽ như thế nào và chúng sẽ có thể làm được điều gì, nhưng điều này có vẻ nghe giống game hơn là một con thú cưng thật sự. Tôi cần một thứ gì đó có thể đi bên mình và nó phải nằm ngoài những phần cứng của máy điện tử cầm tay.
Thậm chí trên các ứng dụng điện thoại, vốn mang đến những viên ngọc quý như trò Neko Atsume vào năm 2014 cho Android và iPhone (và cuối cùng là PlayStation 4). Một bộ sưu tập mèo với đồ hoạt cực dễ thương cùng phong màu hoạt hình nhẹ nhàng, trò chơi giảm thiểu khía cạnh nuôi lớn động vật và thay vào đó, nó cho phép người chơi ngồi lại và tận hưởng những khoảng thời gian bên cạnh những chú mèo của mình. Tính tương tác được tập trung vào việc mời gọi chúng đến nơi của bạn, chơi với chúng, và kiếm tài nguyên từ những hoạt động khác trong game nhằm mua các vật phẩm để cho mèo chơi và mặc. Thêm vào đó, chiếc điện thoại của bạn có thể đi cùng bạn đến bất cứ đâu. Với niềm đam mê Neko Atsume dữ dội, Megan Liscomb hồi tưởng lại về khoảng thời gian ngọt ngào mà cô đã có trong game. “Khi một chú mèo mới xuất hiện lần đầu trong vườn nhà tôi, thật sự nó như một liều thuốc cho tôi vậy,” cô nói, một cảm giác mà các game thủ luôn cảm nhận được hàng tháng trời. Tôi đã dành vô vàn thời gian với ứng dụng này, dù việc sở hữu một chú mèo thật với dáng vẻ và hành động khá tương đồng với những chú mèo tôi có trên màn hình.
Mèo và chó luôn được rất nhiều người yêu mến nhưng ngựa và cá cũng được nhiều người săn lùng. Trong game The Legend of Zeld, chú ngựa mẫu mực của Link là một nhân vật trụ cột, và trong Red Dead Redemption 2 có một chú ngựa với chất điện ảnh được ra băng qua vùng nông thôn, cùng những hoạt động tương tác khác như cho ăn, vuốt ve, hay chải lông. Tôi đã đề cập về một (trong số nhiều) tự game chủ đề cá đang có sẵn. Và dành cho những ai thích sự mới lạ, bạn thâm chí có thể nuôi cho riêng mình một con Chtulhu.
Và đó là những lại thú cưng kỹ thuật số đầu tiên. Tiếp theo là gì?
Ngày hôm nay và ngày mai
Với mỗi bước tiến mới của công nghệ, một loài thú cưng ảo mới sẽ ra đời. Ngay sau khi Apple giới thiệu phần mềm Touch Bar cho MacBook Pro, Touchbar Pet đã xuất hiện. Bằng cách tận dụng một khoảng trống mỏng, bạn có thể cho thú cưng ăn, quăng trái bóng đỏ để chơi với nó, và dọn chuồng cho nó. Một ý tưởng đáng yêu, nhưng chưa đủ để được xem là một trò chơi. Tôi sẽ gọi loại thú cưng này là “kẻ gây mất tập trung” hơn là một người bạn đồng hành.
David Fazzio là nhà phát triển duy nhất đứng sau trò chơi The Companion của Studio 46, một trò chơi mà khiến người chơi trầm trồ về cả âm thanh và hình ảnh, giúp họ có cơ hội thấy được một khía cạnh khác trong cuộc sống của người bạn đồng hành. Tại đây, động vật được xem là “người bạn đồng hành của tâm hồn”, và người chơi chính là những sinh vật ấy. “Trong vai trò Người đồng hành.” Fazzio nói, “bạn sẽ tìm kiếm sự tử tế, niềm tin, và tình yêu với những nhân vật người trong câu chuyện. Ở một thời điểm nào đó, bạn sẽ tương tác với các nhân vật người ấy và bạn sẽ trở thành thú cưng, bạn có thể ngồi, nằm, và cào cấu.” Giờ tôi cảm thấy lý do để sở hữu thú cưng kỹ thuật số đang ngày càng rõ ràng.
Khả năng chà sát với phần phía sau tai của thú cưng có vẻ rất quan trọng trong phần thiết kế. Tristan Cooper sở hữu tài khoản “Can You Pet the Dog,” thu thập dữ liệu từ người dùng trong những game cho phép họ tương tác với những chú chó (và đôi lúc là những động vật khác). “Tôi nghĩ những ai thích chăm sóc những chú chó trong game thường làm vậy với rất nhiều góc nhìn,” anh nói. “Một số người chơi sẽ xem đây là một sự động phá trong những tiêu chuẩn phức tạp và tăng cao về nhu cấu đối với những lối chơi game AAA. Một vài người chơi sẽ thấy đây là cách để kết nối lại với những bé thú cưng đã lên thiên đàng trong tuổi thơ vui vẻ của họ. Một số người chơi chỉ thích những động vật đáng yêu.” Có nhiều lời đánh giá tích từ các loài động vật trong trò chơi và nhận được nhiều phải ứng vui vẻ từ họ.
Những người phát triển thực tế ảo cũng đang xoắn tay áo lên để tạo ra những trò chơi thú cưng. Bogo, trò chơi trên nền tảng Oculus — mang đến những sinh vật đáng yêu được xem là thú cưng và nằm trong bộ headset VR, mang đến cho người chơi trải nghiệm tương tác với hầu như tất cả mọi giác quan. Tại đây bạn thật sự có thể gập người xuống để nựng thú cưng của mình, và vung tay để quăng một cây gập. Hãy thử tương tượng khi thú cưng yêu quý của bạn sống mãi trong thế giới thực tế ảo thì sẽ như thế nào!
Việc sở hữu thú cưng ảo cũng có thể là mánh lới quảng cao. ZED là một trang web cho phép nuôi và lai ngựa bằng công nghệ blockchain. Người dùng sử dụng tiền thật để mua, phối giống, đua và bán lại những chú ngựa kỹ thuật số. Mỗi chú ngữa có những bộ mã riêng, được ẩn khỏi người chơi để tăng thêm các yếu tố chân thật chưa được biết đến.
Nếu ngựa không phải là thứ bạn yêu thích thì chúng ta còn có Aavegotchi, tương tự như game nuôi thú ảo nhưng được nâng cấp, chỉ được tạo ra dành riêng cho thế hệ tiền mã hoá. Người dùng có thể mua các nhân vật và chăm sóc cho chúng tương tự như cách họ đã làm vào những thập niên 90.
Sau khi nhìn vào tất cả những điều này, rõ ràng là thú cưng kỹ thuật số luôn mang đến cho chúng ta điều gì đó. Cho đại diện cho sự đồng hành khi chúng ta thiếu thốn nhất. Chúng mang đến cho chúng ta thói quen chăm sóc cho những sinh vật khác. Thật thú vị khi cuộc sống chúng ta có sự hiện diện của chúng. Hàng loại những loài cá mới tông màu sáng trong bể cá ảo của tôi là bằng chứng cho thấy rằng chúng mang đến những thứ mà ta không thể đạt được trong cuộc sống thực.
Bởi tôi đã thoả mãn với điều đó, tôi biết những chú cá của mình đang làm tốt, và tôi tắt iPad. Cuối cùng tôi đã có thể đi ngủ.
